^{Üye ve Aday Ülkeler Açısından} Avrupa Birliğinin Kurucu Değerleri

“Üye ve Aday Ülkeler Açısından Avrupa Birliğinin Kurucu Değerleri” başlıklı bu kitap, Çukurova Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi bünyesinde yürütülen “Turkey In or Out= EU?” başlıklı Jean Monnet Module projesi (2020-2023) kapsamında planlanmıştır. Ana amacı, Türkiye-AB ilişkileri konusunda yanlış bilinen doğruları düzeltmek suretiyle özellikle öğrenim gördükleri program nedeniyle üniversite hayatları süresince Avrupa Birliği, Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri konusunda ders alma imkanı olmayan öğ-rencilere farkındalık kazandırmaktır. Bu suretle proje kapsamına alınan bu kitap ile gerek Avrupa Birliğine üye olabilmek gerek Avrupa Birliği Ant-laşmalarından doğan haklardan faydalanabilmek için ön koşul olan Avrupa Birliğinin kurucu değerlerinin her birinin Avrupa Birliği alanında uzman hocalarımız tarafından değerlendirilmesi öngörülmüştür.

Avrupa Birliğini diğer uluslararası örgütlerden ayıran temel özellikler-den bir tanesi insan onuru, eşitlik, demokrasi, özgürlük, insan hakları ve hukukun üstünlüğü ilkelerini kurucu değer kabul ederek kendine özgü bir hukuk sistemine sahip olmasıdır. Öyle ki söz konusu değerler aday ülke olmanın ön koşulu olmakla beraber Birliğe üye olduktan sonra dahi Birliğin devamı için gözetilmesi gereken ilkelerdir. Nitekim, Macaristan ve Polon-ya'da aşırı sağ hükümetlerin başa gelmesiyle yaşanmakta olan hukukun üs-tünlüğü krizi Birliğin işleyişinin garantisi olan hukuk sisteminin yanı sıra Birliğin geleceğinin de başta hukukun üstünlüğü olmak üzere diğer kurucu değerlere hem aday hem üye ülkelerce riayet edilmesinin ne kadar önemli olduğunu gözler önüne sermiştir.

Bununla birlikte bugün gelinen noktada ekonomik güç olmanın ötesinde normatif bir güç olarak kendini adlandıran ve hedeflerinden bir tanesi özgür-lük, güvenlik ve adalet alanı oluşturmak olan Birliğin, bu değerlere saygı duyan üye ve aday ülkelerin yanı sıra bu değerlerin komşu ülkeler ve işbirli-ği yaptığı üçüncü ülkelerce de benimsenmesi önem arz etmektedir.

Önsöz

6

Bu kapsamda başta Avrupa Birliğinin geleceği olmak üzere, aday ülke olarak en çok eleştiri alınan konu başlıklarından biri olan değerler konusu Türkiye için de ayrı bir önemi haizdir. Son yıllarda Birlik içerisinde yaşanı-lan krizler kurucu değerlerin korunması adına yeni bir takım mekanizmaların da gündeme gelmesine neden olduğu gibi aday ülkeler açısından da bu ko-nuda yeni düzenlemeler yapılması ve koşulların katılaştırılmasını beklemek olası görünmektedir.

Avrupa Birliği konusunda güncel tartışmaları takip etmenin yanı sıra Türkçe literature de katkı sunma amacı ile hazırlanan bu kitap, AB hukuku alanında çalışmalar yürüten değerli hocalarımız tarafından kaleme alınan Birliğin kurucu değerlerinin ayrı ayrı ele alındığı birbirinden bağımsız maka-lelerden oluşmakta olup, her bir çalışma genel olarak Birlik için bu değerle-rin neden önemli olduğu, neyi ifade ettiği ve ihlalleri halinde ne şekilde ko-ruma sağlandığı/sağlanması gerektiğine yer vermektedir. İlgili Divan içtiha-dının da yer aldığı kitapta, konu sadece üye ülkeler açısından değil aday ülkeler açısından da değerlendirilmekte olup, gerek aday gerek üye ülkelere yönelik mevcut yaptırımlar ve ileriye dönük ne gibi değişiklikler öngörüldü-ğü de ele alınan konu başlıklarından bir diğeridir.

Söz konusu çalışmada, başta aday ülke olan Türkiye’nin yanı sıra kuru-cu değerlerin Avrupa Birliği, üye ülkeler ve aday ülkeler açısından anlamı, önemi ve hukuki/siyasi koruması detaylı olarak incelenmekte ve bu kitap, başta lisans ve lisansüstü öğrenciler olmak üzere konuya ilgi duyan herkese ulaşması amacıyla hazırlanmıştır.

Değerli çalışmaları ile kitabımıza katkı sunan kıymetli hocalarımız başta olmak üzere kitabın basımını üstlenen Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş.’nin yöneticisi Muharrem BAŞER’e ve emeği geçen Yetkin Yayınevi çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım.

A. Aslı BİLGİN

Adana, Nisan 2023