Cezalandırıcı Tazminat

Kıta Avrupası hukuk sisteminde maddi ve manevi tazminatın ana işlevi, oluşan zararı telafi etmektir. Dolayısıyla tazminat miktarı belirlenirken oluşan maddi ve manevi zarardan yola çıkılmakta ve belirlenen zarar miktarı, tazminatın üst sınırını teşkil etmektedir. Common Law hukuk sisteminde de maddi ve manevi tazminatın temel amacı oluşan zararın telafisidir. Ancak, Kıta Avrupası'ndan farklı olarak Common Law hukuk sisteminde telafi etme amacına hizmet etmeyen bir yaptırım türü daha mevcuttur. Cezalandırıcı tazminat (punitive damages) olarak isimlendirilen bu tazminat, telafi amacına değil cezalandırma ve önleme gibi işlevlere yönelmiştir. Cezalandırma ve önleme işlevleri, uğranılan gerçek zarar miktarını aşan bir tazminata hükmedilmesiyle yerine getirilmektedir. Zararı aşan bu kısım devlete değil zarar görene ödenmektedir. Tazminat miktarını belirleme yetkisi jüriye aittir. Zarar görene yöneltilmiş belirli ağırlıktaki bir haksız fiilin varlığı halinde, jüri tarafından zarardan bağımsız olarak bir cezalandırıcı tazminata hükmedilecektir. Cezalandırıcı tazminatın belirlenmesinde, zarar görenin değil zarar verenin malvarlığı dikkate alınmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle cezalandırıcı tazminat yaptırımının kökenleri ve özellikleri üzerinde durulmuş, ardından Kıta Avrupası hukuk sisteminde tazminatın işlevlerine değinilmiş, cezalandırıcı tazminat yaptırımının Kıta Avrupası'nda genel bir yaptırım türü olarak kabul edilmesinin mümkün olup olmadığı sorunu incelenmiştir. Son bölümde ise Türk Hukuku'nda yer alan ve cezalandırıcı tazminat niteliğinde olduğu düşünülen çeşitli yaptırımlar açıklanmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
COMMON LAW HUKUK SİSTEMİNDE CEZALANDIRICI TAZMİNAT, CEZALANDIRICI TAZMİNATIN TARİHSEL GELİŞİMİ, ÖZELLİKLERİ, İŞLEVLERİ VE ŞARTLARI
§1. TERMİNOLOJİ
§2. CEZALANDIRICI TAZMİNATIN TARİHSEL GELİŞİMİ
I. Cezalandırıcı Tazminatın Dini Metinlerdeki Görünümü ve İlk Hukuk Metinlerindeki Kökeni
II. Roma Hukukunda Özel Ceza Kavramı
III. Modern Dönemdeki Tarihsel Gelişim
§3. CEZALANDIRICI TAZMİNATIN ÖZELLİKLE COMMON LAW HUKUK SİSTEMİNDE KABUL EDİLMESİNİN SEBEPLERİ
I. Genel Olarak
II. Cezalandırıcı Tazminatın Ortaya Çıktığı Dönemde Manevi Zarar Kavramının Henüz Common Law Hukuk Sisteminde Mevcut Olmaması
III. Common Law Hukuk Sisteminde Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayrımının Belirsiz Olması
IV. ABD Cezalandırma Sisteminin Yetersiz ve Esneklikten Uzak Yapısı
§4. CEZALANDIRICI TAZMİNATIN COMMON LAW SİSTEMİNDEKİ TELAFİ EDİCİ NİTELİKTEKİ TAZMİNATLARDAN AYRILAN ÖZELLİKLERİ
I. Cezalandırıcı Tazminatta Telafi Düşüncesinin İkinci Planda Olması
II. Uğranılan Gerçek Zarar Miktarını Aşan Bir Tazminata Hükmedilmesi ve Bu Miktarın Zarar Görene Ödenmesi
III. Tazminatın Belirlenmesinde Jüriye Tanınan Geniş Takdir Yetkisi
IV. Tazminatın Belirlenmesinde Zarar Gören Yerine Zarar Verenin Malvarlığının Dikkate Alınması
V. Ara Değerlendirme
§5. CEZALANDIRICI TAZMİNATIN İŞLEVLERİ
I. Genel Olarak
II. Cezalandırma İşlevi
III. Önleme İşlevi
IV. Toplumsal Huzurun Sağlanması İşlevi
V. Tatmin İşlevi
VI. Tazmin İşlevi
VII. Hukuki Yaptırımların Bireyler Tarafından Takibini (Private Enforcement) Teşvik İşlevi
VIII. Elde Edilen Karın İadesini Sağlama İşlevi (Gewinnabschöpfung, Skimming off the Profits)
IX. Ara Değerlendirme
§6. COMMON LAW HUKUK SİSTEMİNDE CEZALANDIRICI TAZMİNATIN ŞARTLARI
I. Ön Şart-Haksız Fiil Teşkil Eden Bir Hukuki Eylemin Varlığı
II. Failin Cezalandırıcı Tazminat Gerektiren Bir Fiilinin Varlığı
III. Failin Cezalandırıcı Tazminat Gerektiren Bir Kusurunun Bulunması
IV. Sözleşmeye Aykırılık Hallerinde Cezalandırıcı Tazminat
V. Cezalandırıcı Tazminat Davalarında Delillere İlişkin Yaklaşımlar
§7. CEZALANDIRICI TAZMİNAT MİKTARININ SINIRLANMASINA YÖNELİK HUKUKİ MEKANİZMALAR
I. Genel Olarak
II. Cezalandırıcı Tazminat Miktarına Getirilen Yasal Sınırlamalar
III. Cezalandırıcı Tazminat Miktarına İlk Derece Hakiminin Karar Vermesi Yönündeki Görüşler
IV. Amerikan Yüksek Mahkemesi Tarafından Cezalandırıcı Tazminat Miktarına Getirilen Sınırlamalar
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK-İSVİÇRE HUKUKU'NDA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN İŞLEVLERİ, BELİRLENMESİNDEKİ TEMEL İLKELER VE CEZALANDIRICI TAZMİNATIN TÜRK-İSVİÇRE HUKUKU AÇISINDAN KABUL EDİLEMEZLİĞİ
§8. TÜRK-İSVİÇRE HUKUKUNDA MADDİ TAZMİNATIN İŞLEVLERİ VE MADDİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER
I. Genel Olarak
II. Türk-İsviçre Hukuku'nda Maddi Zararın ve Tazminatın Belirlenmesine İlişkin Genel İlkeler
III. Maddi Tazminatın Ana İşlevi: Telafi
IV. Maddi Tazminatın Yan İşlevi: Genel ve Özel Önleme
V. Maddi Tazminata Cezalandırma İşlevi Yükleyen Görüşler ve Eleştirisi
VI. Maddi Tazminatın İşlevlerine İlişkin Görüşlerin Değerlendirilmesi
§9. TÜRK-İSVİÇRE HUKUKU'NDA MANEVİ TAZMİNATIN İŞLEVLERİ VE MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER
I. Genel Olarak
II. Türk, İsviçre ve Alman Hukuku'nda Manevi Tazminatın Belirlenmesine İlişkin Genel İlkeler
III. Manevi Tazminatın İşlevleri
§10. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN CEZALANDIRICI TAZMİNAT İLE KARŞILAŞTIRILMASI, CEZALANDIRICI TAZMİNATIN TÜRK-İSVİÇRE HUKUKU AÇISINDAN KABUL EDİLEMEZLİĞİ VE CEZALANDIRICI TAZMİNATA YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER
I. Genel Olarak
II. Maddi Tazminatın Cezalandırıcı Tazminat Olarak Kabul Edilemezliği
III. Manevi Tazminatın Cezalandırıcı Tazminat Olarak Kabul Edilemezliği
IV. Ceza Hukukunun Yetersiz Kaldığı Noktalarda Cezalandırıcı Tazminata Başvurmanın Gereksizliği
V. Özel Hukuka Cezalandırma İşlevinin Yüklenmesinin İsabetsizliği
VI. Cezalandırıcı Tazminatın Düzeltici (Denkleştirici) Adalete Aykırılığı
VII. Cezalandırıcı Tazminatın Mağdurun Hak Etmediği Bir Yararı Elde Etmesine Sebebiyet Vermesinin Kabul Edilemezliği
VIII. Cezalandırıcı Tazminatın Birden Fazla Zarar Görenin Var Olduğu Durumlarda Adaletsiz Sonuçlara Yol Açması
IX. Ara Değerlendirme
§11. TÜRK HUKUKU'NDA MEVCUT YAPTIRIMLARIN YETERSİZ KALDIĞI OLAY GRUPLARI İÇİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
I. Türk Hukuku'ndaki Mevcut Düzenlemelerin Yetersiz Kaldığı İddia Edilen Olay Grupları
II. Mevcut Yaptırımların Yetersiz Kaldığı Olay Grupları İçin Çözüm Önerileri
III. Ara Değerlendirme
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKU'NDA MEDENİ CEZA VE CEZALANDIRICI TAZMİNAT İLİŞKİSİ, CEZALANDIRICI TAZMİNAT OLARAK NİTELENDİRİLMESİ TARTIŞMALI OLAN HÜKÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE MÖHUK AÇISINDAN CEZALANDIRICI TAZMİNAT
§12. DEĞERLENDİRMEDE KULLANILACAK Ölçütlerin BELİRLENMESİ VE MEDENİ CEZA İLE CEZALANDIRICI TAZMİNAT ARASINDAKİ İLİŞKİ
I. Genel Olarak
II. Türk Hukuku'nda Cezalandırıcı Tazminat Olduğu İddia Edilen Hükümlerin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Ölçütlerin Belirlenmesi
III. Medeni Ceza ve Cezalandırıcı Tazminat
§13. TÜRK HUKUKU'NDA YER ALAN CEZALANDIRICI TAZMİNAT NİTELİĞİNDEKİ HÜKÜMLER
I. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun md. 58/II Hükmünde Düzenlenen Üç Kat Tazminat
II. Kira Sözleşmesinde Yeniden Kiralama Yasağı (TBK md. 355)
III. İş Kanunu md. 17(6)'da Düzenlenen Kötüniyet Tazminatı ve TBK md. 438'da Düzenlenen Haksız Fesih Tazminatı
IV. Ayrımcılık Tazminatı
§14. TÜRK HUKUKU'NDA CEZALANDIRICI TAZMİNAT NİTELİĞİ TARTIŞMALI OLAN HÜKÜMLER
I. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu md. 68/I Hükmünde Düzenlenen Üç Kat Tazminat
II. Ceza Koşulu (TBK md. 179)
III. İcra İnkar Tazminatı
§15. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK KURALLARI AÇISINDAN CEZALANDIRICI TAZMİNAT
I. Genel Olarak
II. Türk-İsviçre ve Alman Hukuku'nda Yabancı Normların Uygulanması ve Kamu Düzeni
III. Yabancı Mahkeme Kararlarının Türk-İsviçre ve Alman Hukuku'nda Tanınması ve Tenfizi ve Kamu Düzeni
IV. Türk Hukuku'nda Cezalandırıcı Tazminat İçeren Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınmasının ve Tenfizinin Mümkün Olup Olmadığına İlişkin Görüşler ve Değerlendirmemiz
SONUÇ
BİBLİYOGRAFYA