Dijital Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü _{(İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından)}

İş hukukunun ortaya çıktığı günden bugüne her teknolojik gelişmede, işin geleceğinin nasıl olacağı, hangi yeteneklerin gereksiz, hangilerinin vazgeçilmez hale geleceği ve en önemlisi işçilerin çalışma koşullarının daha iyiye mi yoksa daha kötüye mi evrileceği tartışılmış; yeni buluşlar, farklı üretim yöntemleri, işletmelerin organizasyonel yapılarındaki değişiklikler, her seferinde iş hukukçularını bu sorulara cevap aramaya itmiştir. Günümüzde iş hukuku alanında dünya genelinde tartışmalara sebep olan gelişmelerden biri de dijital platform çalışma ilişkileridir. Zira, bağımsız çalışan olarak nitelendirilen platform çalışanlarının gerçekte işçi olup olmadıklarına cevap aranması, iş sözleşmesinin unsurlarının da ekonomik ve teknolojik gelişmeler ışığında yeniden yorumlanmasını gerekli kılmaktadır. Bu kitapta, dijital iş platformları üzerinden çalışan kişilerin başta hukuki statüleri olmak üzere diğer hak ve borçları iş ve sosyal güvenlik hukuku boyutuyla incelenmiş ve hukukumuzda dijital platform tabanlı çalışma ilişkisinin yasal güvenceye kavuşturulmasına yönelik önerilerimize yer verilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
DİJİTAL İŞ PLATFORMLARI VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA PLATFORM TABANLI ÇALIŞMA İLİŞKİSİ
1. PLATFORM EKONOMİSİ VE DİJİTAL İŞ PLATFORMLARINA GENEL BAKIŞ
1.1. Platform Ekonomisi
1.2. Dijital İş Platformlarının Doğuşu
1.3. Dijital İş Platformlarının İş Gücü Piyasasındaki Yeri
1.4. Dijital İş Platformlarının İş Gücü Piyasasına Etkileri
2. DİJİTAL İŞ PLATFORMLARININ İŞLEYİŞİ VE TÜRLERİ
2.1. Genel Olarak
2.2. Dijital İş Platformlarının İşleyişi
2.3. Dijital İş Platformlarının Türleri
3. DİJİTAL PLATFORM TABANLI ÇALIŞMANIN OLUMLU VE OLUMSUZ YÖNLERİ
3.1. Platform Tabanlı Çalışmanın Olumlu Yönleri
3.2. Platform Tabanlı Çalışmanın Olumsuz Yönleri
3.3. Ara Değerlendirme
4. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA İŞÇİ STATÜSÜ VE DİJİTAL PLATFORM ÇALIŞANLARININ HUKUKİ STATÜSÜ
4.1. Fransız Hukuku
4.2. İsviçre Hukuku
4.3. Alman Hukuku
4.4. İspanyol Hukuku
4.5. Amerika Birleşik Devletleri Hukuku
4.6. Birleşik Krallık Hukuku
4.7. Ara Değerlendirme
5. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA DE LEGE FERENDA PLATFORM TABANLI ÇALIŞMA İLİŞKİSİ
5.1. Platform Tabanlı Çalışma İlişkisi Hakkında Özel Düzenleme Yapılması Gerekip Gerekmediği Konusundaki Görüşler
5.2. Platform Çalışanlarının Hukuki Statülerinin Düzenlenmesine Yönelik Yaklaşımlar
6. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA PLATFORM ÇALIŞANLARININ TOPLU PAZARLIK HAKKI
6.1. Genel Olarak
6.2. Amerika Birleşik Devletleri Hukuku Anti-Tröst Yasası'nın Platform Çalışanlarının Toplu Pazarlık Hakkına Etkisi
6.3. Avrupa Birliği Hukuku'nun Rekabete İlişkin Kurallarının Platform Çalışanlarının Toplu Pazarlık Hakkına Etkisi
6.4. Karşılaştırmalı Hukuktaki İyi Uygulama Örnekleri
6.5. Platform Çalışanlarının Toplu Pazarlık Hakkına İlişkin Düzenlemeler
7. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA PLATFORM ÇALIŞANLARININ SOSYAL GÜVENLİĞİ
7.1. Platform Çalışanlarının Sosyal Güvenliğinin Sağlanması Konusunda Öğretide İleri Sürülen Görüşler
7.2. Platform Çalışanlarının Sosyal Güvenlik Hakkına İlişkin Düzenlemeler
7.3. Ara Değerlendirme
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA DİJİTAL PLATFORM TABANLI ÇALIŞMA İLİŞKİSİ
1. DİJİTAL İŞ PLATFORMLARI, ÇALIŞANLAR VE KULLANICILAR ARASINDA KURULAN SÖZLEŞMELERİN HUKUKİ NİTELİĞİ
1.1. Platformun Faaliyetinin Belirlenmesi
1.2. Dijital İş Platformlarının Aracı Olarak Değerlendirilmesi Halinde Taraflar Arasında Kurulan Sözleşmenin Hukuki Niteliği
1.3. Dijital İş Platformlarının Aracılıktan Öte Bir Faaliyet Gerçekleştirmeleri Durumunda Taraflar Arasında Kurulan Sözleşmenin Hukuki Niteliği
2. İŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI BAKIMINDAN DİJİTAL PLATFORM TABANLI ÇALIŞMA SÖZLEŞMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
2.1. İş Görme Unsuru
2.2. Ücret Unsuru
2.3. Bağımlılık Unsuru
2.4. Öğretide Tartışmalı Bir Unsur: Zaman
3. BAĞIMLILIK UNSURUNUN TESPİTİNDE ALGORİTMİK YÖNETİM VE KULLANICI GERİ BİLDİRİMLERİ
3.1. Algoritmik Yönetim
3.2. Kullanıcı Geri Bildirimleri
3.3. Ara Değerlendirme
4. PLATFORM ÇALIŞANLARININ İŞÇİ KABUL EDİLMELERİ HALİNDE İŞ SÖZLEŞMESİNİN TABİ OLACAĞI KANUN
4.1. Platform Üzerinden Yürütülen Faaliyetin Konusu Bakımından
4.2. Platform Üzerinden Yürütülen Faaliyetin Süresi Bakımından
5. PLATFORM ÇALIŞANLARININ İŞÇİ KABUL EDİLMELERİ HALİNDE İŞVERENİN BELİRLENMESİ
5.1. Platform Çalışmalarında Birlikte İşverenlik Kurumunun Uygulanabilirliği
5.2. Franchise Sözleşmesiyle İşletilen Platformlarda Birlikte İşverenlik
6. MEVZUATIMIZDAKİ ATİPİK VE ÜÇLÜ İŞ İLİŞKİLERİ İLE DİJİTAL PLATFORM TABANLI ÇALIŞMA ARASINDAKİ İLİŞKİ
6.1. Uzaktan Çalışma
6.2. Çağrı Üzerine Çalışma
6.3. Belirli Süreli İş Sözleşmesi
6.4. Geçici İş İlişkisi
6.5. Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi
7. TÜRK HUKUKUNDA PLATFORM TABANLI ÇALIŞMA İLİŞKİSİNE YÖNELİK ÖNERİLERİMİZ
7.1. İşçi Statüsünde Çalışanlar İçin Önerilerimiz
7.2. Bağımsız Platform Çalışanları için Önerilerimiz
8. TOPLU İŞ HUKUKU BAKIMINDAN PLATFORM ÇALIŞANLARI
8.1. Platform İşçilerinin Sendika Hak ve Özgürlüğü
8.2. Bağımsız Platform Çalışanlarının Sendika Özgürlüğü ve Toplu Sözleşme Hakkı
9. PLATFORM ÇALIŞANLARININ SOSYAL GÜVENLİĞİ
9.1. Platform Çalışanlarının İşçi Kabul Edilmeleri Durumunda Sigortalılıkları
9.2. Platform Çalışanlarının İşçi Sayılmalarının Platformlar Bakımından Hukuki Sonuçları
9.3. Platform Çalışanlarının Bağımsız Çalışan Olarak Kabul Edilmeleri Halinde Sigortalılık Statüleri
9.4. Platform Çalışanlarının Sosyal Güvenlik Hakkına İlişkin Önerilemiz
SONUÇ
KAYNAKÇA