Medeni Usul Hukukunda Hakem Kararlarının İptali Sebepleri (HMK m.439)

Hakem kararlarının kesinliği, tahkim yargılamasının en önemli özelliklerinden biridir. Genel mahkemelerde yapılan yargılamaların aksine karardan memnun olmayan tarafın, kararı bir üst mahkemeye taşıyarak uyuşmazlığın esası hakkında yeni bir değerlendirme yapılmasını talep etmesi mümkün değildir. Bununla birlikte gerek evrensel tahkim uygulamasında gerekse Türk Hukukunda, Kanunda sınırlı sayıda öngörülen sebeplerin varlığı halinde hakem kararı aleyhine iptal davası açılmasına izin verilmektedir. İptal sebepleri, kural olarak yargılama hataları ile sınırlı tutulmaktadır. Hakem kararlarının bazı yargısal güvenceler bakımından denetime tabi tutulması keyfiliğin önlenmesine hizmet etmektedir ancak bu yolun hakemlerin verdiği kararın hukuka uygunluğunun denetimi için bir araç haline dönüştürülmemesi gerekir. Bu çalışmada, Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.439'da yer alan iptal sebepleri, UNCITRAL Model Kanun ve ilgili diğer uluslararası metinler ile karşılaştırmalı biçimde incelenmektedir. Ayrıca Milletlerarası Tahkim Kanunu'nun konuya ilişkin hükümlerine yer verilmek suretiyle iç tahkim ve milletlerarası tahkim rejimi hakkında karşılaştırmalı bir çalışma yapılmaktadır. Çalışmada ayrıca, inceleme altına alınan düzenlemelerin birbirinden üstün yönleri öne çıkarılarak, ideal olana ulaşma gayesiyle önerilerde bulunulmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. Genel Olarak Nihai Hakem Kararları Aleyhine Başvurulabilecek Yollar ve Başvuru Sebepleri
A. HAKEM KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARININ TÜRK HUKUKUNDAKİ GELİŞİM VE GÖRÜNÜMÜ
1. 1927 Tarihli ve 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (HUMK)
2. 21.6.2001 Tarihli ve 4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu (MTK)
3. 12.1.2011 Tarihli ve 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)
B. HAKEM KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARININ EVRENSEL DÜZENLEMELER İLE MUKAYESELİ HUKUKTAKİ GÖRÜNÜMLERİ
1. Uluslararası Ticari Tahkime İlişkin Evrensel Metinler
2. Anglo-Sakson Hukukunda Hakem Kararına Karşı Başvuru Yolları ve Başvuru Sebepleri
3. Kıta Avrupası Hukukunda Hakem Kararına Karşı Başvuru Yolları ve Başvuru Sebepleri
4. Asya Pasifik Ülkeleri
5. Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ülkeleri
II. Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 439 Uyarınca Hakem Kararının İptali Sebepleri
A. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARINDAN BİRİNİN EHLİYETSİZ YA DA TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZ OLMASI
1. Taraflardan Birinin Ehliyetsiz Olması veya Tahkim Anlaşması Yapma Yetkisine Sahip Olmaması
2. Tahkim Sözleşmesinin Geçersiz Olması
B. HAKEM VEYA HAKEM KURULUNUN SEÇİMİNDE SÖZLEŞMEDE BELİRLENEN VEYA KANUNDA ÖNGÖRÜLEN USULE UYULMAMASI
1. Genel Olarak
2. Hakem Kurulunun Usulüne Uygun Şekilde Oluşmasından Sonra Kurulda Meydana Gelen Değişiklikler
3. Hakemlerde Aranan Nitelikler
4. Hakemlerin Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Reddi
5. Hakem Sayısı
6. Hakem Seçiminin Taraflar Dışında Bir Üçüncü Kişi ya da Kurum Tarafından Yapılması
C. HAKEM KARARININ TAHKİM SÜRESİ İÇİNDE VERİLMEMESİ
1. Genel Olarak Tahkim Süresi ve Süreye Uyulmamasının Yaptırımı
2. Tahkim Süresinin Belirlenmesi
D. HAKEM VEYA HAKEM KURULUNUN, HUKUKA AYKIRI OLARAK YETKİLİ VEYA YETKİSİZ OLDUĞUNA KARAR VERMESİ
1. Genel Olarak
2. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Karar Verebilme Yetkisi (Competence-Competence)
3. Hakemlerin Yetkisi Hakkında Devlet Mahkemelerince Yapılan Denetim ve Bu Denetimin Kapsamı
E. HAKEM VEYA HAKEM KURULUNUN TAHKİM SÖZLEŞMESİ DIŞINDA KALAN BİR KONUDA KARAR VERMESİ VEYA TALEBİN TAMAMI HAKKINDA KARAR VERMEMESİ YA DA YETKİSİNİ AŞMASI
1. Hakem veya Hakem Kurulunun Tahkim Sözleşmesi Dışında Kalan Bir Konuda Karar Vermesi
2. Hakem veya Hakem Kurulunun Tarafların Taleplerinin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi
3. Hakem veya Hakem Kurulunun Yetkisini Aşması
F. TAHKİM YARGILAMASININ, USUL AÇISINDAN SÖZLEŞMEDE VEYA BU YÖNDE BİR SÖZLEŞME BULUNMAMASI HALİNDE, KANUNDA YER ALAN HÜKÜMLERE UYGUN OLARAK YÜRÜTÜLMEMESİ VE BU DURUMUN KARARIN ESASINA ETKİLİ OLMASI
1. Tahkim Yargılamasının Usulüne Uygun Yürütülmemesi
2. Usule İlişkin Aykırılığa Hakemler Önünde İtiraz Edilmiş Olması
3. Usule Aykırılığın Kararın Esasına Etki Etmesi
G. TARAFLARIN EŞİTLİĞİ İLKESİ VE HUKUKİ DİNLENİLME HAKKINA UYULMAMASI
1. Genel Olarak
2. AİHS m.6/1 hükmünün tahkim yargılaması bakımından uygulanabilirliği
3. Tarafların Eşitliği İlkesine Aykırılık
4. Hukuki Dinlenilme Hakkına Aykırılık
5. Hukuki Dinlenilme Hakkının İhlali Ya da Taraflara Eşit Davranılmamasının Öncelikle Hakemler Önünde İleri Sürülmesi
H. HAKEM VEYA HAKEM KURULU KARARINA KONU UYUŞMAZLIĞIN TÜRK HUKUKUNA GÖRE TAHKİME ELVERİŞLİ OLMAMASI
1. Tahkime Elverişlilik Kavramı
2. Tahkime Elverişliliğin Belirlenmesinde Kabul Edilen Ölçütler ve Mukayeseli Hukuk Örnekleri
3. Türk Hukukunda Tahkime Elverişlilik Kavramının Ele Alınış Biçimi ve Tahkime Elverişliliğin Tartışıldığı İhtilaf Örnekleri
4. Sebebin Mahkeme Tarafından Kendiliğinden Dikkate Alınması
I. KARARIN KAMU DÜZENİNE AYKIRI OLMASI
1. Genel Olarak Kamu Düzeni Kavramı
2. Kamu Düzeni Kavramının Kapsamı
3. Kamu Düzeni Kavramının Mukayeseli Hukukta Ele Alınış Biçimi
4. Kamu Düzenine Aykırılığın Mahkemece Kendiliğinden Dikkate Alınması
SONUÇ
KAYNAKÇA