Satış Sözleşmesinde Satıcının Zapttan Sorumluluğu

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .........................................................................................................v

KISALTMALAR ......................................................................................xiii

GİRİŞ

KONUNUN ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI VE

İNCELEME PLANI

I. KONUNUN ÖNEMİ ....................................................................1

II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE İNCELEME

PLANI...........................................................................................3

BİRİNCİ BÖLÜM

SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞU KAVRAMI, HUKUKÎ

NİTELİĞİ, BENZER KAVRAMLARDAN AYIRT EDİLMESİ,

ÇEŞİTLERİ VE UYGULAMA ALANI

§ 1 SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞU KAVRAMI.................5

I. TERMİNOLOJİ............................................................................5

II. KAVRAM...................................................................................10

§ 2 SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN HUKUKÎ

NİTELİĞİ...........................................................................................11

I. HEM KANUNÎ HEM AKDÎ BİR SORUMLULUK

OLMASI .....................................................................................11

II. ZAPTA KONU OLABİLECEK ÜSTÜN BİR HAKTAN

ARİ TESLİM BORCUNUN İFAYA YARDIMCI YAN

BORÇ OLMASI .........................................................................12

III. KUSURA DAYANMAMASI ....................................................15

IV. HÜKÜMLERİNİN EMREDİCİ NİTELİKTE OLMAMASI.....20

Satış Sözleşmesinde Satıcının Zapttan Sorumluluğu

§ 3 ZAPTTAN SORUMLULUĞUN BENZER

KAVRAMLARDAN AYIRT EDİLMESİ....................................... 24

I. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN BORCUN GEREĞİ GİBİ

İFA EDİLMEMESİNDEN AYIRT EDİLMESİ ........................ 24

II. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN BORÇLU

TEMERRÜDÜNDEN AYIRT EDİLMESİ................................ 25

III. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN İFA

İMKÂNSIZLIĞINDAN AYIRT EDİLMESİ ............................ 27

IV. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN AYIPTAN

SORUMLULUKTAN AYIRT EDİLMESİ................................ 30

A. Genel Olarak.................................................................... 30

B. Zapttan ve Ayıptan Sorumluluğun Birbirinden Ayırt

Edilmesi İçin Kullanılan Ölçütler.................................... 33

1. Doktrindeki Ölçütler................................................ 33

2. Uygulamadaki Ölçütler............................................ 35

3. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kişisel

Görüşümüz............................................................... 39

V. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN MÜSADEREDEN

AYIRT EDİLMESİ .................................................................... 46

§ 4 SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN

ÇEŞİTLERİ....................................................................................... 52

I. TAM ZAPT ................................................................................ 52

II. KISMÎ ZAPT.............................................................................. 53

III. ZAPT BENZERİ HALLER........................................................ 57

§ 5 ZAPTTAN SORUMLULUĞUN UYGULAMA ALANI................ 59

I. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN UYGULANDIĞI

HALLER .................................................................................... 59

A. Genel Olarak.................................................................... 59

B. Satış Sözleşmesinde ........................................................ 60

1. Taşınır ve Taşınmaz Satış Sözleşmelerinde............. 60

2. Ticarî Satış Sözleşmelerinde ve Tüketici İşlemi

Niteliğindeki Satış Sözleşmelerinde ........................ 64

3. Maddî Olmayan Varlıkları Konu Alan Satış

Sözleşmelerinde....................................................... 66

4. Diğer Satış Türlerinde.............................................. 71

II. SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN

UYGULAMA ALANINI SINIRLANDIRAN HALLER...........75

A. Genel Olarak....................................................................75

B. İyiniyetli Alıcıya Tam Koruma Sağlanan Haller.............76

C. İyiniyetli Alıcıya Kısmî Koruma Sağlanan Haller ..........79

D. Alıcının Kötüniyetli Olması Hali.....................................82

E. Ara Değerlendirme ..........................................................83

İKİNCİ BÖLÜM

SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI

§ 6 SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN MADDÎ

KOŞULLARI.....................................................................................85

I. GEÇERLİ BİR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN BULUNMASI.......85

II. SATILANIN ALICIYA TESLİM EDİLMİŞ OLMASI.............88

III. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN SATILAN ÜZERİNDE ÖZEL

HUKUK KAYNAKLI ÜSTÜN BİR HAKKININ

BULUNMASI.............................................................................91

A. Genel Olarak....................................................................91

B. Üstün Hakkın Kapsamı....................................................92

C. Üçüncü Kişinin Hiçbir Hakka Dayanmaksızın

Satılanı Zapt Etmesi.........................................................96

IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ÜSTÜN HAKKININ EN GEÇ SATIŞ

SÖZLEŞMESİNİN KURULDUĞU SIRADA MEVCUT

OLMASI .....................................................................................97

V. ALICININ SATILAN ÜZERİNDE ÜÇÜNCÜ KİŞİYE

AİT OLAN ÜSTÜN HAKKI BİLMEMESİ.............................100

A. Genel Olarak..................................................................100

B. Alıcının Üçüncü Kişinin Üstün Hakkını Bilmesi

Gereken Hallerin Satıcının Zapttan Sorumluluğuna

Etkisi..............................................................................103

C. Alıcının Üstün Hakkın Varlığı Konusunda Bilgi

Sahibi Olduğunu İspat Yükü .........................................105

D. Alıcının Üstün Hakkı Bilmesine Rağmen Satıcının

Zapttan Sorumluluğu Üstlenmesi ..................................106

Satış Sözleşmesinde Satıcının Zapttan Sorumluluğu

x

VI. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ZAPT HAKKINI KULLANMIŞ

OLMASI................................................................................... 107

A. Genel Olarak.................................................................. 107

B. Çalıntı Olması Gerekçesiyle Kolluk Kuvvetlerinin

Satılana El Koyması Halinde Zapt Hakkının

Kullanılmış Olup Olmadığı Hususu .............................. 113

C. Zapt Hakkının Kullanılmaması Hali ............................. 114

VII. SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN BİR

SORUMSUZLUK ANLAŞMASI İLE ORTADAN

KALDIRILMAMIŞ OLMASI.................................................. 116

A. Genel Olarak.................................................................. 116

B. Sorumsuzluk Anlaşmasının Geçerli Olmadığı Haller ... 120

§ 7 SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN ŞEKLÎ

KOŞULLARI................................................................................... 126

I. GENEL OLARAK.................................................................... 126

II. ALICININ ZAPTI İSPAT ETMESİ......................................... 128

A. Alıcının Davayı Satıcıya Bildirmek Suretiyle Zaptı

İspat Etmesi ................................................................... 128

1. Genel Olarak.......................................................... 128

2. Alıcının Davayı Bildirmesi Sonucu Satıcının

Yardım Külfeti....................................................... 130

3. Bildirimin Hüküm ve Sonuçları ile Satıcının

Sorumluluktan Kurtulma İmkânları....................... 133

4. Giderlerden Sorumluluk ........................................ 135

B. Alıcının Bir Mahkeme Kararı Olmaksızın Üstün

Hakkı Tanıması Halinde Zaptı İspat Etmesi.................. 136

1. Alıcının Üçüncü Kişinin Hakkını Dürüstlük

Kurallarına Uygun Olarak Tanıması...................... 137

2. Üçüncü Kişinin Hakkının Var Olduğuna

Tahkim Yolunda Karar Verilmesi ......................... 140

3. Alıcının Satılanı Geri Vermekle Yükümlü

Olduğunu İspat Etmesi .......................................... 141

III. ALICININ ZAPTTAN DOĞAN HAKLARINI

ZAMANAŞIMI SÜRESİ İÇİNDE KULLANMASI................ 143

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN HÜKÜM VE

SONUÇLARI VE ALICININ ZAPTTAN DOĞAN HAKLARININ

DİĞER HAKLARLA YARIŞMASI

§ 8 TAM ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI ..................................149

I. SÖZLEŞMENİN KENDİLİĞİNDEN SONA ERMESİ...........149

II. ALICININ TAM ZAPTTAN DOĞAN HAKLARI .................154

A. Satış Bedelinin Geri Verilmesini Talep Hakkı ..............154

1. Genel Olarak ..........................................................154

2. Alıcının Elde Ettiği veya Elde Etmeyi İhmal

Eylediği Ürünlerin Değerinin İndirilmesi..............159

B. Üçüncü Kişiden İstenemeyen Giderleri Talep Hakkı....164

C. Yargılama Giderleri ile Yargılama Dışındaki

Giderleri Talep Hakkı....................................................167

D. Diğer Zararların Tazminini Talep Hakkı.......................168

§ 9 KISMÎ ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI................................174

I. SÖZLEŞMENİN VARLIĞINI KORUMASI İLKESİ .............174

II. ALICININ KISMÎ ZAPTTAN DOĞAN HAKLARI...............175

A. Tazminat Talep Hakkı ...................................................175

1. Satış Bedelinin Geri Verilmesini Talep Hakkı.......176

2. Üçüncü Kişiden İstenemeyen Giderleri Talep

Hakkı......................................................................177

3. Yargılama Giderleri ile Yargılama Dışındaki

Giderleri Talep Hakkı ............................................177

4. Diğer Zararların Tazminini Talep Hakkı ...............178

5. Satılanın Bir Benzeri ile Değiştirilmesini Talep

Hakkı......................................................................178

B. Sözleşmenin Sona Ermesini Talep Hakkı......................179

§ 10 ALICININ ZAPTTAN DOĞAN HAKLARININ DİĞER

HAKLARLA YARIŞMASI.............................................................183

I. SATIŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN AYNEN İFA

TALEBİ İLE YARIŞMA..........................................................183

II. İRADE BOZUKLUĞUNDAN DOĞAN HAKLAR İLE

YARIŞMA ................................................................................184

Satış Sözleşmesinde Satıcının Zapttan Sorumluluğu

III. BORCUN GEREĞİ GİBİ İFA EDİLMEMESİNDEN

DOĞAN HAKLAR İLE YARIŞMA........................................ 187

IV. BORÇLU TEMERRÜDÜ VE İFA İMKÂNSIZLIĞINDAN

DOĞAN HAKLAR İLE YARIŞMA........................................ 188

V. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME VE HAKSIZ FİİL

SORUMLULUĞUNDAN DOĞAN HAKLAR İLE

YARIŞMA................................................................................ 189

SONUÇ ..................................................................................................... 191

KAYNAKÇA............................................................................................ 199