Sinema Çalışanlarının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'ndan Doğan Hakları

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun temel amacı, fikri yaratıcılık neticesinde eser meydana getiren kişileri korumaktır. Bu kapsamda Kanun'da, bir eseri meydana getiren kişinin eser sahibi niteliğini haiz olacağı ve eser üzerindeki hakları münhasıran kullanacağı düzenlenmiştir. Buna karşın, eserin bağımlı çalışma ilişkisi kapsamında meydana getirilmesi halinde eser üzerindeki hakları kullanma yetkisi işverene tanınmıştır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun temel yaklaşımından ayrılan bu istisnai düzenleme, bağımlı çalışma ilişkisi kapsamında meydana getirilen eser sayısındaki artış da dikkate alındığında, oldukça geniş bir uygulama alanı bulmaktadır. Sinema eserlerinin karmaşık yapıları, bu eserlerin -çoğunlukla- çok sayıda insanın bir araya gelerek oluşturulma zorunluluğunu beraberinde getirmektedir. Sinema eserine katkı sağlayan kişilerin bir araya gelmesi belirli bir organizasyon ve ekonomik güç gerektirdiğinden, uygulamada bu işi genellikle yapımcı üstlenmektedir. Bu durum; yapımcının işveren, sinema eseri sahipleri ve oyuncuların işçi olup olamayacaklarının değerlendirilmesini gerektirmektedir. Yasal düzenlemelerde, sinema eserini meydana getirenler ile yapımcı arasındaki ilişkinin niteliğine yönelik bir açıklık söz konusu değildir. Dolayısıyla çalışmamızda söz konusu ilişkinin hukuki mahiyeti, iş hukukunun temel prensipleri, yargı kararları ve öğreti görüşleri dikkate alınarak açıklanmıştır. Bu durumun tespiti, sinema eseri üzerindeki hakların kimin tarafından kullanılacağını belirlemek bakımından önem arz etmektedir. Zira, eser üzerindeki hakların işveren tarafından kullanılabilmesi için eserin bağımlı çalışma ilişkisi kapsamında meydana getirilmesi gerekmektedir. Sinema eseri üzerindeki hakların işveren tarafından kullanılması; sinema çalışanlarının, ücret dışında ek bir bedel talep edip edemeyecekleri tartışmasını da beraberinde getirmektedir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. Konunun Takdimi
II. Konunun Sınırlandırılması
BİRİNCİ BÖLÜM
ESER, SİNEMA ESERİ, SİNEMA ESERİ SAHİPLERİ
I. GENEL OLARAK ESER KAVRAMI
II. SİNEMA ESERİ
A. SİNEMANIN SANAT OLARAK DOĞUŞU
B. SİNEMA ESERİNİN FİKRİ HAK KONUSU OLARAK DOĞUŞU
C. SİNEMA ESERİ TANIMI
D. SİNEMA ESERİ OLARAK HİMAYE EDİLME ŞARTLARI
E. SİNEMA ESERİ TÜRLERİ
III. SİNEMA ESERİ SAHİPLERİ
A. SİNEMA ESERİ SAHİPLİĞİNİ DÜZENLEYEN HÜKMÜN TARİHSEL GELİŞİMİ
B. YÜRÜRLÜKTEKİ KANUN UYARINCA SİNEMA ESERİ SAHİPLERİ
C. SİNEMA ESERİ SAHİPLİĞİNİN HUKUKİ MAHİYETİ
IV. SİNEMA ESERLERİNDE BAĞLANTILI HAK SAHİPLİĞİ
A. İCRACI SANATÇILAR
B. YAPIMCI
C. SİNEMA ESERİNDE EMEĞİ BULUNAN TEKNİK EKİP
İKİNCİ BÖLÜM
SİNEMA ESERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIN İŞVEREN TARAFINDAN KULLANILMASININ KOŞULLARI
I. FSEK m. 18/2 HÜKMÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ
A. İşverenin Eser Sahibi Kabul Edildiği Dönem
B. İşverenin Mali Hak Sahibi Kabul Edildiği Dönem
C. İşverene Eser Üzerindeki Hakları Kullanma Yetkisi Tanındığı Dönem
II. SİNEMA ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIN İŞVEREN TARAFINDAN KULLANILMASININ KOŞULLARI
A. Sinema Eserinin Bağımlı Çalışma İlişkisi Kapsamında Meydana Getirilmesi
B. Eserin İşin Görülmesi Sırasında Meydana Getirilmesi
C. Sözleşmeden veya İşin Mahiyetinden Aksinin Anlaşılmaması
III. TÜZEL KİŞİNİN ORGANLARI TARAFINDAN MEYDANA GETİRİLEN ESERLER
IV. FSEK M. 18/2 HÜKMÜNÜN OYUNCULAR BAKIMINDAN UYGULANIP UYGULANMAYACAĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ
V. FSEK M. 18/2, 10/4 VE 18/3 HÜKÜMLERİNİN BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLMESİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİNEMA ESERİ ÜZERİNDEKİ HAKLAR VE BU HAKLARIN KULLANILMASI
I. SİNEMA ESERİ SAHİPLERİNİN HAKLARI
A. SİNEMA ESERİ SAHİPLERİNİN MANEVİ HAKLARI
B. SİNEMA ESERİ SAHİPLERİNİN MALİ HAKLARI
II. OYUNCULARIN HAKLARI
III. İŞVERENİN HAKLARI KULLANMA YETKİSİ
A. İŞVERENİN HAKLARI KULLANMA YETKİSİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLER
B. İŞVERENİN HAKLARI KULLANMA YETKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
C. İŞVERENİN HAKLARI KULLANMA YETKİSİNİ KAZANMA ANI VE KULLANIM SÜRESİ
D. CAYMA HAKKI
IV. DAVA AÇMA YETKİSİ
V. BEDEL TALEBİ
A. Çalışan Buluşları ve Tasarımlarında Bedel Talebi
B. FSEK m. 18/2 Kapsamında Bedel Talebi
SONUÇ
KAYNAKÇA