Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu'na Göre İşletme Rehninin Kurulması, Konu Yönünden Kapsamı ve Paraya Çevrilmesinin Sözleşmelere Etkisi

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu, hukukun birçok alanına dair sorunlar yaratmıştır. Bu çalışmada söz konusu kanun tarafından yaratılan bazı medeni hukuk sorunlarına odaklanılacaktır. Kanun taşınırların teminat olarak kullanılması imkanını arttırmayı amaçlamaktadır. Bu kanunun hükümleri yorumlanırken ve boşlukları doldurulurken, hukuk düzenimizin temelinde yatan düşüncelere ters düşmeden bu amaca ulaşmanın yolu aranmalıdır. İlk izlenimin aksine, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu'nun bu şekilde anlaşılması kolay olmasa da mümkündür. Taşınırların teminat olarak kullanılması imkanını arttırmak için belirlilik ilkesinin esnetilmesi gerekmektedir. Bunun sonucu, borçlandırıcı işlemin yanında tasarruf işleminin kurucu unsurunu da içeren rehin sözleşmesinde, rehin konusu taşınırların belirli olmasının aranmayıp belirlenebilir hale getirilmesinin yeterli olmasıdır. Kanun hükümlerine göre rehin hakkının kurulması için rehinli taşınır siciline tescil şarttır. Rehinli taşınır sicili kamuya açıktır; ancak bu sicili inceleme külfetinin sınırları dardır. Dolayısıyla, üçüncü kişilerin iyiniyetinin korunması sonucunda hak kazanmalarının imkanı geniştir. İşletme rehni kurulduktan sonra rehin hakkının kapsamı değişebilmektedir. İlk anda düşünülenin aksine, bu yapı hukuk sistemimiz ile bağdaşmaktadır. İşletme rehninin paraya çevrilmesi üzerine, sadece rehnin kapsamındaki taşınırlar ve haklar değil, işletme faaliyeti kapsamında kurulan sözleşmeler de devralana intikal edecektir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
1. BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA İŞLETME REHNİNİ DÜZENLEYEN KAYNAKLAR
I. TİCARİ İŞLETME REHNİ KANUNU
II. TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU
1. Mevzuatın Hazırlanma Süreci ve Genel Özellikleri
2. BM Teminat İşlemleri Model Kanunu'nun Kalıntıları
2. BÖLÜM
İŞLETME KAVRAMI VE İŞLETME REHNİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
I. İŞLETME KAVRAMI
1. Ticari İşletme ve Esnaf İşletmesi
2. İşletmenin Kapsamında Yer Alan Eşya ve Haklar ile İşletme Değeri
A. Eşya ve Haklar
B. İşletme Değeri
3. İşletmeye Tahsis Edilen Eşya ve Hakların Tek Bir Tasarruf İşleminin Konusu Olabilmesi
II. İŞLETME REHNİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ: TOPLU REHİN
1. Birlikte Rehne Dair Genel Açıklamalar
2. İşletme Rehninin Toplu Rehin Teşkil Etmesi
3. BÖLÜM
İŞLETME REHNİNİN KURULMASI
I. REHİN HAKKININ KURULMASININ AŞAMALARI
1. Rehin Sözleşmesinin, Tescil Talebinin ve Tescilin Hukuki Nitelikleri
2. Rehin Sözleşmesi
A. Rehin Sözleşmesinin Borçlandırıcı İşlem ve Tasarruf İşlemi Teşkil Etmesi
B. Rehin Sözleşmesinin Tarafları
C. Rehin Sözleşmesinin Unsurları
D. Rehin Sözleşmesinin Şekli
3. Tescil
A. Tescil Talebi ve Tescil
B. Rehinli Taşınır Sicilinin Özellikleri
C. Tescilin Etkileri
II. REHİN VERENİN TASARRUF YETKİSİ
1. Tasarruf Yetkisi Şartı ve Tasarruf Yetkisi Eksikliğinin Sonucu
2. Rehin Verenin Tasarruf Yetkisi Eksikliğinin Giderilmesi
A. Rehin Verenin Tasarruf Yetkisini Sonradan Kazanması
B. Rehinli Alacaklının İyiniyetinin Korunması
III. İŞLETME REHNİ KURULABİLMESİNİN ŞARTI
4. BÖLÜM
İŞLETME REHNİNİN KONU YÖNÜNDEN KAPSAMI
I. İŞLETME REHNİNİN KURULMA ANINDAKİ KONUSU VE KAPSAMI
1. İşletme Rehninin Kapsamında Olabilen Taşınır Varlıklar
A. Genel Açıklamalar
B. Taşınırlar
C. Taşınmazların Kapsamda Yer Almaması
D. Alacaklar
E. Kendisi veya Kullanımı Devredilebilen Sair Haklar
F. Ticarî Proje ve Benzeri Bilgi Derlemeleri
2. İşletme Rehninin Kapsamında Olan Varlıkların Belirlenmesi
A. Kanunun Emredici Olmayan Düzenlemesi
B. Rehin Sözleşmesi ile Düzenleme
II. İŞLETME REHNİNİN KURULMASINDAN SONRA KONUSUNUN VE KAPSAMININ DEĞİŞEBİLMESİ
1. Kural: Rehin Verenin Rehinle Yüklü Olmaksızın Taşınır Üzerinde Tasarruf Etmeye Yetkili Olmaması
2. Olağan İşletme Faaliyeti Kapsamında Yapılan İşler ve İşlemler Sonucunda Rehnin Kapsamının Değişmesi
A. Görüşün Açıklanması
B. Taşınmaz Rehninin Kapsamında Olan Eklentilerin Rehnin Kapsamından Çıkmasına Dair Hükümlerden Yararlanılması
C. Gemi İpoteğinin Kapsamında Olan Eklentilerin Rehnin Kapsamından Çıkmasına Dair Hükümden Yararlanılması
D. Ara Sonuç
3. Kanunda Düzenlenen Haller
A. Ürünler
B. Kaim Değerler
C. Üretim Sürecinde Oluşan Yeni Taşınırlar
4. Kanunda Düzenlenmeyen Haller
5. BÖLÜM
İŞLETME REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİNİN SÖZLEŞMELERE ETKİSİ
I. İŞLETME REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolları Hakkında Açıklamalar
A. İşletmenin Rehinli Alacaklı Tarafından Devralınması
B. Teminat Altına Alınan Alacak Hakkının Devri
C. İşletmenin Kiralan(ama)ması
D. İşletme Rehninin Genel Hükümlere Göre Paraya Çevrilmesi
E. Ara Sonuç
2. İşletmenin Bir Bütün Olarak veya İşletme Rehni Kapsamındaki Taşınırların ve Hakların Bir Kısmının Paraya Çevrilmesi
3. İşletme Rehninin Paraya Çevrilmesi Sonucunda İşletmenin Devri Anı
II. İŞLETME REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİNDE ÖZEL SORUN: SÖZLEŞMELERİN DEVRİ
1. İşletmeye Dair Sözleşmelerin Devralana İntikalinin Önemi
2. Sözleşmenin Devri Hakkında Genel Bilgiler
A. Kombinasyon Teorisi
B. Birlik Teorisi
C. Türk Borçlar Kanunu'nda Birlik Teorisi Esas Alınarak Düzenleme Yapılması
3. İşletmenin Devrinin Sözleşmelere Etkisi
A. İsviçre Hukukunda Malvarlığının Devrinin Sözleşmelere Etkisi
B. Türk Hukukunda Ticari İşletme Devrinin Sözleşmelere Etkisi
C. Özel Sorun: İsviçre Hukukunda Malvarlığının Devrinin ve Türk Hukukunda Ticari İşletme Devrinin Kira Sözleşmelerine Etkisi
4. İşletme Rehninin Paraya Çevrilmesinin İşletme ile Bağlantılı Sözleşmelere Etkisi Hakkında Değerlendirmeler
A. Sözleşmelerin Devralana İntikali
B. Sözleşmede Kalan Kişinin Bazı Hallerde Sözleşmeyi Sona Erdirebilmesi
C. Özel Düzenlemeler
SONUÇLAR
KAYNAKÇA