Trafik Ceza Hukuku

Konu Başlıkları:

• Genel Kısım
• Ceza Genel Hukukuna İlişkin Sorunlar
• Ceza Özel Hukuku
• Trafikte İşlenen Suçlar
• Kabahatler Hukuku
• Trafikte İşlenen Suçlara İlişkin Ceza Muhakemesi
• Trafik Ceza Hukukunun Geleceği: Sürücüsüz Araçlar

Trafikte işlenen suçların pek çoğu taksirli suç şeklinde ortaya çıkmaktadır. Trafikte taksirle işlenen suçlar ise TCK'da düzenlenen taksirli suçların içinde önemli bir yer tutmaktadır.

Uygulamada sıklıkla karşılaşılan trafik suçlarının kendi özellikleri göz önüne alınarak ayrıca değerlendirilmesi, özellikle uygulamacılar açısından bir ihtiyaçtır. Bu bakımdan çalışmada trafikte işlenen suçlar, trafik ceza hukuku özelinde incelenmiştir. Ayrıca trafik ceza hukukunun içerisinde trafikte işlenen kabahatler de incelenmiştir.

Bu çalışmada sadece maddî hukuk açısından trafikte işlenen kabahatler ve suçlar ele alınmakla kalmamış, aynı zamanda trafik suçlarının muhakemesi ve trafik ceza hukukunun geleceği olan sürücüsüz araçlar ile bunlara bağlı olarak ortaya çıkabilecek sorunlar da değerlendirilmiştir.

Bu basıda; güncel yargı kararları, yeni bilimsel çalışmalar ve yeni başlıklar kitaba eklenerek kapsamı genişletilmiştir.

(Tanıtım Bülteninden)

İçindekiler

Üçüncü Basıya Önsöz ...7
İkinci Basıya Önsöz ...9
Önsöz ...11
Kısaltmalar ...25
Birinci Bölüm...
GENEL KISIM...
§ I. BİR SOSYOLOJİK OLGU OLARAK TRAFİK ...27
§ II. CEZA HUKUKUNUN KARAYOLLARI TRAFİĞİNDEKİ ROLÜ ...28
§ III. KRİMİNOLOJİK YÖNDEN TRAFİK SUÇLULUĞU ...29
I. Genel Olarak Suçluluğu Açıklayan Teoriler ...29
II. Karayolu Trafiğinde İşlenen Suçların Nedenleri ...32
A. Kasten İşlenen Suçlar ...32
B. Taksirle İşlenen Suçlar ve Kabahatler ...34
C. Trafik Güvenliği Sistemi ...36
§ IV. TRAFİK CEZA HUKUKUNDA KULLANILAN KAVRAMLAR ...38
I. Karayoluna İlişkin Olanlar ...38
II. Araçlara İlişkin Olanlar ...40
III. Trafiğe Katılan Kişilere İlişkin Olanlar ...43
IV. Karayolu Çevresine İlişkin Olanlar ...44
V. Karayolundaki Eylemlere İlişkin Olanlar ...44
VI. Taşımaya İlişkin Olanlar ...45
VII. Trafik İşaretlerine İlişkin Olanlar ...46
VIII. Belgelere İlişkin Olanlar ...46
§ V. TRAFİK CEZA HUKUKU KAYNAKLARI ...46
I. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ...46
II. Karayolları Trafik Yönetmeliği ...47
III. Türk Ceza Kanunu ...48
IV. Kabahatler Kanunu ...48
İkinci Bölüm...
CEZA GENEL HUKUKUNA İLİŞKİN SORUNLAR...
§ I. TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARDA NEDENSELLİK BAĞLANTISI SORUNU ...51
I. Nedensellik Bağlantısı ...51
A. Genel Olarak ...51
B. Şart Teorisi (Şartların Eşitliği Teorisi) ...51
C. Uygun Sebep Teorisi ...52
D. Değerlendirme ...55
II. Objektif İsnadiyet Teorisi ...55
A. Genel Olarak ...55
B. Objektif İsnadiyet Kriterleri ...57
1. Genel Olarak ...57
2. Riskin Hukuken Önemli Derecede Yükseltilmiş Olması ...57
3. Neticenin Normun Koruma Alanı Dışında Gerçekleşmiş Olması ...59
4. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinde Eksiklik Bulunmaması ...59
5. Neticeye Failin Hükmedebilir Olması (Hükmedebilirlik) ...60
a. Atipik Nedensel Gelişmenin Söz Konusu Olması ...61
b. Mağdur veya Üçüncü Kişinin Neticeye Neden Olması ...62
aa. Genel Olarak ...62
bb. Mağdurun veya Mağdurdaki Hastalıkların Neticeye Neden Olması ...63
cc. Üçüncü Kişinin Hareketinin Neticeye Neden Olması ...68
aaa. Üçüncü Kişinin Kasıtlı Hareketi ...68
bbb. Üçüncü Kişinin Taksirli Hareketi ...68
dd. Değerlendirme ...70
aaa. Mağdurun Hareketi Bakımından ...70
bbb. Üçüncü Kişinin Hareketi Bakımından ...72
§ II. SUÇLARIN İÇTİMAI SORUNU ...75
I. Giriş ...75
II. Yargıtay Uygulaması ...75
III. Görüşümüz ...77
§ III. TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARDA CEZANIN BELİRLENMESİ SORUNU ...81
I. Genel Olarak ...81
II. Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Trafik Kazalarında Sürücü Kusurlarının Tespiti ve Asli Kusur Sayılan Haller ...85
Üçüncü Bölüm...
CEZA ÖZEL HUKUKU...
TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLAR...
§ I. KORUNAN HUKUKİ DEĞERE ETKİSİNE GÖRE SUÇLAR ...89
I. Tehlike Suçu ...89
A. Soyut Tehlike Suçu ...89
B. Somut Tehlike Suçu ...91
II. Zarar Suçu ...93
III. Karma Nitelikli Tehlike Suçları ...93
§ II. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (m.179) ...94
I. Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçuna İlişkin Kanuni Düzenleme ...94
II. Maddede Yer Alan Suçların Unsurları ...95
A. Ulaşımı Düzenleyen İşaretlere ve Teknik İşletim Sistemine Müdahale ...95
1. Suçla Korunan Hukuki Değer ...95
2. Tipe Uygunluk Unsuru ...95
a. Maddi Unsurlar ...95
aa. Fail ve Mağdur ...95
bb. Suçun Konusu ...95
cc. Eylem ...96
aaa. Hareket ...96
bbb. Netice ...98
ccc. Nedensellik Bağlantısı ve Objektif İsnadiyet ...99
b. Manevi Unsur ...99
3. Hukuka Aykırılık Unsuru ...99
4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...99
a. Teşebbüs ...99
b. İştirak ...100
c. İçtima ...100
5. Yaptırım ve Muhakeme ...100
B. Ulaşım Araçlarını Tehlikeli Olabilecek Şekilde Sevk Etme ...101
1. Suçla Korunan Hukuki Değer ...101
2. Tipe Uygunluk Unsuru ...101
a. Maddi Unsurlar ...101
aa. Fail ve Mağdur ...101
bb. Suçun Konusu ...101
cc. Eylem ...102
aaa. Hareket ...102
bbb. Netice ...104
b. Manevi Unsur ...105
3. Hukuka Aykırılık ...106
4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...106
a. Teşebbüs ...106
b. İştirak ...106
c. İçtima ...106
5. Yaptırım ve Muhakeme ...107
C. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisi Altında Araç Sevk Etme Suçu ...107
1. Suçla Korunan Hukuki Değer ...107
2. Tipe Uygunluk Unsuru ...107
a. Maddi Unsurlar ...107
aa. Fail ve Mağdur ...107
bb. Suçun Konusu ...107
cc. Eylem ...108
aaa. Hareket ...108
bbb. Netice ...110
b. Manevi Unsur ...111
3. Hukuka Aykırılık Unsuru ...111
4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...111
a. Teşebbüs ...111
b. İştirak ...111
c. İçtima ...111
5. Yaptırım ve Muhakeme ...112
§ III. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKMA SUÇU...
(TCK m. 180) ...113
I. Genel Olarak ...113
II. Suçun Unsurları ...113
A. Fail ve Mağdur ...113
B. Tipe Uygunluk Unsuru ...113
1. Maddi Unsurlar ...113
a. Taksirli Suçta Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğünün İhlali ...113
b. Tehlike Neticesi ...115
2. Manevi Unsur: Neticenin Sübjektif Olarak Öngörülebilir Olması ...115
3. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...116
a. Teşebbüs ...116
b. İştirak ...116
c. İçtima ...116
§ IV. KASTEN ÖLDÜRME VE YARALAMA SUÇLARI ...117
§ V. TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 85) ...118
I. Suçla Korunan Hukukî Değer ...118
II. Tipe Uygunluk Unsuru ...118
A. Maddî Unsur ...118
1. Fail ...118
2. Mağdur ...119
3. Suçun Konusu ...119
4. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) ...119
a. Taksirli Suçlarda Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğü İhlali ...119
aa. Genel Olarak ...119
bb. Objektif Özen Yükümlülüğünü Sınırlandıran Bir Unsur Olarak Güven İlkesi ...122
b. Netice ...124
c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet ...125
B. Manevî Unsur ...125
1. Manevî Unsur İçerisinde Taksir ...125
2. Basit Taksir– Bilinçli Taksir Ayrımı ...126
3. Örnek Olaylar Üzerinden Taksirin Tespiti ...128
a. Hızlı Araç Kullanımı ve Hız Yarışına İlişkin Örnekler ...128
aa. Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin “Berlin’deki Hız Yarışı” Kararı ...128
aaa. Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin Bu Olayla İlgili Verdiği İlk Karar (1 Mart 2018) ...128
bbb. Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin Bu Olayla İlgili Verdiği İkinci Karar (18 Haziran 2020) ...130
bb. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin “Gelfingen’deki Hız Yarışı” Kararı ...132
cc. Yargıtay’ın Hız Yarışı Kararı ...134
b. Alkollü Araç Kullanımına İlişkin Örnekler ...137
c. Hızlı Alkollü ve Sürücü Belgesi Olmaksızın Araç Kullanımına İlişkin Örnekler ...140
d. Hızlı Alkollü ve Makas Atma Olarak Tabir Edilen Şekilde Araç Kullanma Örneği ...141
e. Karayolundaki Kontrol Yükümlülüğünü İhlal Eden Personele İlişkin Örnekler ...144
f. Yayaların Gerçekleştirdiği Eylemlere İlişkin Örnekler ...146
g. Hatalı Sollama Fiiline İlişkin Örnekler ...149
h. Geri Manevra ile İlgili Örnekler ...151
ı. Hızlı Araç Kullanma Örnekleri ...153
i. Diğer Özen Yükümlülüğü İhlallerine İlişkin Örnekler ...153
III. Hukuka Aykırılık Unsuru ...155
A. Genel Olarak ...155
B. İlgilinin Rızası ve Mağdurun Kendisini Tehlikeye Soktuğu Haller ...155
IV. Kusurluluk ...157
A. Genel Olarak ...157
B. Kusur Yeteneği ve Sebebinde Serbest Hareket Kuramı (ALIC) ...157
C. Mazeret Sebepleri ...158
D. Geçici Nedenler ...159
V. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep (TCK m. 22/ 6) ...160
A. Hukuki Niteliğinin Tespiti Sorunu ...160
B. Fail ile Mağdur Arasında Ailevî Bir Bağın Bulunmadığı Durumlar ...162
C. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar ...163
VI. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...165
A. Teşebbüs ...165
B. İştirak ...166
C. İçtima ...167
VII. Yaptırım ...168
A. Uygulanacak Ceza ...168
B. Uygulanacak Güvenlik Tedbiri ...169
§ VI. TAKSİRLE YARALAMA SUÇU (TCK m. 89) ...170
I. Suçla Korunan Hukukî Değer ...170
II. Tipe Uygunluk Unsuru ...170
A. Maddî Unsur ...170
1. Fail– Mağdur ...170
2. Suçun Konusu ...170
3. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) ...171
a. Taksirli Suçlarda Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğü İhlali ...171
b. Netice ...173
c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet ...174
d. Nitelikli Haller ...174
aa. Genel Olarak ...174
bb. TCK m. 89/ 2’deki Nitelikli Haller ...175
cc. TCK m. 89/ 3’teki Nitelikli Haller ...177
dd. TCK m. 89/ 4’teki Nitelikli Hal ...178
B. Manevî Unsur ...179
III. Hukuka Aykırılık Unsuru ...183
IV. Kusurluluk ...185
V. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep (TCK m. 22/ 6) ...185
VI. İçtima ...185
VII. Yaptırım ...186
A. Uygulanacak Ceza ve Güvenlik Tedbiri ...186
B. Cezanın Belirlenmesi ...188
1. Genel Olarak ...188
2. Nitelikli Haller Bakımından ...189
§ VII. İHMAL SURETİYLE KASTEN ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 83) ...190
I. Suçla Korunan Hukukî Değer ...190
II. Tipe Uygunluk Unsuru ...190
A. Maddî Unsur ...190
1. Fail– Mağdur ...190
2. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) ...190
a. Hareket: Kişinin Yükümlü Olduğu İcraî Davranışı Yerine Getirmemiş Olması ...190
b. Netice ...195
c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet ...195
B. Manevî Unsur ...195
1. İhmalî Hareketin Ölüm Neticesine Yönelik Kasten Gerçekleştirilmiş Olması Gerekir ...195
2. Failin Gerçekleştirmekle Yükümlü Olduğu Yardım Mağdurun Ölümüne Engel Olmaya Elverişli Olmalıdır ...197
III. Hukuka Aykırılık Unsuru ...199
IV. Kusurluluk ...201
V. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...201
A. Teşebbüs ...201
B. İştirak ...203
C. İçtima ...203
§ VIII. YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL SUÇU (TCK m. 98) ...204
§ IX. RESMİ BELGENİN DÜZENLENMESİNDE YALAN BEYAN SUÇU...
(TCK m. 206) ...207
§ X. GÖREVİ YAPTIRMAMAK İÇİN DİRENME SUÇU (TCK m. 265) ...212
A. Genel Olarak ...212
B. Suçla Korunan Hukuki Değer ...212
C. Suçun Unsurları ...213
1. Tipiklik ...213
a. Objektif (Maddi) Unsur ...213
aa. Fail– Mağdur ...213
bb. Eylem ...213
aaa. Cebir Kullanmak veya Tehdit Etmek ...213
bbb. Görevin Yapılmasını Engellemek ...215
cc. Nitelikli Haller ...216
b. Sübjektif (Manevi) Unsur ...217
2. Hukuka Aykırılık ...217
3. Kusurluluk ...218
D. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...218
1. Teşebbüs ...218
2. İçtima ...218
3. İştirak ...219
E. Muhakemesi ...219
§ XI. BAŞKASINA AİT KİMLİK VEYA KİMLİK BİLGİLERİNİN KULLANILMASI SUÇU (TCK m. 268) ...220
§ XII. İZİNSİZ PARK ÜCRETİ ALMA VEYA TALEP ETME SUÇU (KTK m. 79/ 2) ...222
I. Suçla Korunan Hukukî Değer ...222
II. Tipe Uygunluk Unsuru ...223
A. Maddî Unsur ...223
1. Fail–Mağdur ...223
2. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) ...223
a. Genel Olarak ...223
b. Karayolu Üzerinde Bulunan Park Yerlerindeki Araçlar ...224
c. Yetkili İdare Tarafından Verilen İzin Olmadan Park Ücreti Almak ...225
aa. Yetkili İdare Tarafından Verilen İzin ...225
bb. Park Ücretinin Alınması ...226
cc. Park Ücretinin Mağdur Tarafından Herhangi Bir Zorlama Olmadan Gönüllü Olarak Verilmiş Olmasının Önemsizliği ...227
d. Yetkili İdare Tarafından Verilen İzin Olmadan Park Ücreti Almaya Teşebbüs Etmek ...227
B. Manevî Unsur ...228
III. Hukuka Aykırılık Unsuru ...228
IV. Kusurluluk ...229
V. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...230
A. Teşebbüs ...230
B. İştirak ...230
C. İçtima ...231
VI. Yaptırım ...232
Dördüncü Bölüm...
KABAHATLER HUKUKU...
§ I. GİRİŞ ...235
§ II. İDARİ PARA CEZASI ...235
I. İdari Para Cezası ve Adli Para Cezası Ayrımı ...235
II. Kusur ve Cezaların Şahsiliği Prensiplerinin İdari Para Cezası Sorumluluğuna Etkisi ...238
III. Kabahatlerde Manevî Unsur ...242
IV. Kabahatlerde Kusuru Etkileyen Haller ...244
V. İdari Para Cezalarının Ödenmesi ...246
VI. İdari Para Cezalarında Zamanaşımı ...247
VII. Şirket Araçlarına Trafik Cezası Uygulanması ...247
VIII. Trafik Cezası Uygulanmasında “Kişiye Özgü” Uygulamalar ...247
§ III. SÜRÜCÜ BELGESİNİN GERİ ALINMASI ...251
§ IV. TRAFİKTE İŞLENEN KABAHATLERDEN BAZILARI ...255
I. Alkollü ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Araç Kullanma ...255
II. Trafik Kazalarına Karışanlar İle İlgili Kabahatler ...257
III. Sürücü Belgesi Olmaksızın Araç Kullanımı ...259
IV. Hız Sınırının Aşılması ...260
V. Elektrikli Skuter (E–Scooter) Kullanımından Kaynaklanan Kabahatler ...263
A. KTK’da Düzenlenen Elektrikli Skuter (E–Scooter) Kullanımı Şartları ...263
B. Kurallara Aykırı Şekilde Elektrikli Skuter (E–Scooter) Kullanımında Uygulanabilecek Yaptırımlar ...265
VI. Motorlu Bisiklet (Moped) Kullanımından Kaynaklanan Kabahatler ...265
A. KTK ve KTY’de Düzenlenen Motorlu bisiklet (Moped) Kullanımı Şartları ...265
B. Kurallara Aykırı Şekilde Motorlu Bisiklet (Moped) Kullanımında Uygulanabilecek Yaptırımlar ...266
§ V. TESCİL PLAKASINA GÖRE TUTANAK DÜZENLENMESİ (KTK m.116) ...267
§ VI. CEZA PUANI UYGULAMASI ...270
§ VII. TRAFİKTE İŞLENEN KABAHATLERDE İÇTİMA ...270
§ VIII. İDARİ YAPTIRIM KARARLARINA KARŞI BAŞVURULACAK KANUNYOLLARI ...272
I. Adli Yargı Kolunda Başvurulacak Kanunyolları ...272
A. Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru (Kabahatler Kanunu m. 27) ...272
1. Genel Olarak ...272
2. Başvurunun İncelenmesi ...273
3. Başvuru Üzerine Verilecek Kararlar ...274
B. İtiraz (Kabahatler Kanunu m. 29) ...276
II. İdarî Yargı Kolunda Başvurulacak Kanunyolu ...277
III. Adlî Yargı İle İdarî Yargı Arasında Ortaya Çıkan Görev Uyuşmazlığı ...277
IV. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yolu ...278
Beşinci Bölüm...
TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARA İLİŞKİN...
CEZA MUHAKEMESİ...
§ I. SORUŞTURMA EVRESİ ...283
I. Delillerin Toplanması ...283
A. Olay Yeri İnceleme ...283
B. Alkol ve Uyuşturucu Maddenin Tespiti ...285
C. Trafikte Önleme Araması ...292
D. Tüm Delillerin Eksiksiz Toplanması ...295
II. Deliller ...296
A. Görüntü Kaydeden Cihazlardan Elde Edilen Kayıtlar ...296
1. Hakim Tarafından Görüntülerin İncelenmesi ...296
2. Kayıtların Hukuki Dayanağı Sorunu ...298
3. Görüntülerin Delil Değeri ...299
B. Trafik Kaza Tespit Tutanağı ...303
1. Düzenlenmesi ...303
2. Delil Değeri ...306
3. İtiraz ...307
III. Trafik Bilirkişiliği ...308
IV. Trafik Suçlarında Tutuklama Tedbiri ...311
V. Seri Muhakeme Usulü ...312
A. Genel Olarak ...312
B. Bilgilendirme ve Teklif aşaması: ...313
C. Yaptırımın Belirlenmesi ...314
D. Yaptırımın Bireyselleştirilmesi ...314
E. Hüküm Aşaması ...315
F. Kanun yolu: İtiraz ...316
§ II. KOVUŞTURMA EVRESİ ...316
I. Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi ...316
II. İspat Sorunu ...317
A. Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi ...317
B. Nedensellik Bağlantısının İspatı ...320
III. Ceza Mahkemesinin Hükmünün Özel Hukuk Yargılamasına Etkisi ...321
IV. Elkoyma ve Müsadere ...322
A. Elkoyma ...322
B. Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Kullanılan Taşıtlar ...323
C. Müsadere ...325
D. Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda Yer Alan Suçlarda Kullanılan Taşıtların Müsaderesi ...329
Altıncı Bölüm...
TRAFİK CEZA HUKUKUNUN GELECEĞİ:...
SÜRÜCÜSÜZ ARAÇLAR...
§ I. KAVRAM ...331
§ II. SÜRÜCÜSÜZ ARAÇLAR VE CEZAİ SORUMLULUK ...334
I. Genel Olarak ...334
II. Aracın (Robotun) Kendisinin Cezai Sorumluluğu ...336
A. Cezai Sorumluluğun Genel Gereklilikleri ...336
B. Kast ve Taksirin Alternatifleri ...338
III. Aracın Sahibinin veya İşleticisinin Cezai Sorumluluğu ...340
IV. Üretici Firmanın, Sahibinin veya Çalışanlarının Cezai Sorumluluğu ...343
§ III. DEĞERLENDİRME ...345
Kaynakça ...349
Kavram Dizini ...363