Ulusal ve Uluslararası Hukukta Kültür Varlıklarına İlişkin Uyuşmazlıkların Çözüm Mekanizmaları

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Slovenya Araştırma ve İnovasyon Ajansı (Research and Innovation Agency-ARIS) arasında yapılan ikili protokol uyarınca açılan çağrıya istinaden 10 Mart 2022 tarihinde "Sanat ve Kültür Varlıklarına İlişkin Uyuşmazlıkların Çözüm Mekanizmalarına İlişkin Türk ve Slovenya Hukuklarının Karşılaştırılması" konulu proje başvurusu yapılmıştır. Proje, TÜBİTAK ve ARIŞ tarafından kabul edilmiş ve 1 Aralık 2022 tarihinde başlatılmıştır. Proje No. 122N328'in Türkiye kısmında Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Nuray Ekşi ve Slovenya kısmında Prof. Dr. Tadeja Jere Jakulin'dir.

Projenin konusu hukuka ilişkin olmakla beraber kültür varlıklarıyla ilgili farklı disiplinler dahil edilmeksizin yapılacak olan çalışmalar yetersiz kalacaktı. Bu nedenle, Proje kapsamında düzenlenen bütün etkinliklerde kültür varlıklarına ilişkin farklı disiplinler bir araya getirilmiştir. Kültür varlıklarının hukuk dallarının neredeyse tamamıyla olan ilgisi, hukuk dışında kalan diğer bilim alanlarına da sirayet etmiştir. Bu çok yönlülük, proje kapsamında düzenlenen seminerlerde, çalıştaylarda, kolokyumlarda, yuvarlak masa toplantılarında ve konferanslarda daima farklı disiplinlerin temsilcilerinin konuşmacı ve oturum başkanı olarak belirlenmesine neden olmuştur.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın kıymetli personeli, yerli ve yabacı akademisyenler, arkeologlar, arkeoloji laboratuvarı uzmanları; yerli ve uluslararası kolluk birimleri; müze çalışanları; galeri sahipleri; kültür varlıklarına ilişkin uluslararası kuruluşlarda görev yapanlar, turizm alanında çalışan akademisyenler; depremden zarar gören kültür varlıklarına ilişkin çalışma yapan platform yöneticileri, belediyelerin kültür daireleri çalışanları başta olmak üzere farklı disiplinlerin temsilcilerinin bakış açısı ve birbirleriyle olan etkileşimi yapılan toplantılara renk katmış; çalışmaları daha verimli kılmıştır. Böylece kültür varlıklarının korunması meselesi sadece yasal olarak koruma açısından değil iklim değişikliğine karşı koruma; Irak, Suriye, Afganistan ve Ukrayna örneklerinde olduğu gibi savaş ve iç çatışmalarda koruma da dahil farklı yönlerden ele alınmıştır. Kültür varlıklarının korunması ve yurt dışına kaçırılan veya çalınan kültür varlıklarının iadesinde emniyet teşkilatının, kolluğun, idari birimlerin, müzelerin, bakanlıkların, uluslararası kuruluşların, mahkemelerin ve diğer mekanizmaların rollerinin ne olduğu bir bütün olarak ortaya konulmuştur.